Pedagogika wg Marii Montessorii jest powszechnie cenioną i poważaną metodą wspierającą naturalny rozwój dzieci. Wiele lat współpracowała z dziećmi, obserwując je. Efektem tych obserwacji było opracowanie zasad, których zastosowanie pozwala na niezwykły rozwój jednostki z zachowaniem szacunki dla jej wyjątkowych predyspozycji do samorozwoju. Zasady te zbierają się w ramy określane jako pedagogika montessorii. Jakie wyróżniamy zasady pedagogiczne Marii Montessorii?
Zasady pedagogiczne Marii Montessori – charakterystyka
Swobodny wybór
Polega na tym, że to dziecko decyduje o tym jak będzie „pracować” w obrębie przygotowanego otoczenia. Maluch wybiera także przedmiot działania, czas, tempo i trudność uczenia się. Jego decyzji podlega także ewentualny partner uczestniczący w zabawie. Taka swoboda pozwala rozwijanie się umiejętności korzystania z wolnego wyboru. Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie odpowiedniego otoczenia, które będzie posiadało ciekawe propozycje poznawcze dostosowane do wieku dziecka i jego indywidualnych predyspozycji.
Zasada swobodnego wyboru materiału
Materiały dostępne na wyciągnięcie ręki dziecka, to maluch decyduje z czym pracuje.
Zasada swobodnego wyboru miejsca pracy
Polega na tym, że to właśnie dziecko decyduje,czy chce brać udział w zajęciach grupowych. Nie musi tego robić, jeżeli jest zajęte czymś dla niego ważnym. Do pracy może wybrać miejsce samodzielnie, o ile pozwalają na to względy bezpieczeństwa
Zasada swobodnego wyboru czasu pracy
Z uwagi na fazy chłonności decyzję o czasie pracy pozostaje po stronie malca.
Zasada swobodnego wyboru formy pracy
Zasada ta polega na tym, że lekcja podstawowa przeprowadzana jest z każdym z dzieci indywidualnie, następnie każde dziecko pracuje samodzielnie. Montesoriańskie dzieci mają świadomość tego, że mogą pracować w ciszy o ile mają taką potrzebę. Mają też świadomość tego, że nikt na siłę nie zechce im pomagać, o ile pomoc nie będzie potrzebna. Maluch wybiera rodzaj pracy, pracuje wtedy kiedy chce i tak długo jak dana czynność jest dla niego przyjemna.
Zasada porządku
Wszystkie przedmioty mają dedykowane miejsce na półce, zawsze wraca na miejsce dla niego przeznaczone, to oczywiste.
Zasada ograniczenia
Wbrew wyobrażeniom pedagogika Montessori nie jest metodą bezstresową. Ograniczeniu, regułom i zasadom postępowania, podlegają wszystkie elementy życia członków grupy. Metoda Montessori nie wywiera jednak presji na dzieci. Dzieje się tak dzięki indywidualnemu podejściu, dzieci robią to, co je interesuje i co nie przeszkadza innym.
Zasada izolowania trudności
Jeśli dziecko pracuje z różową wieżą po to, aby poznać lub uporządkować znane już sobie pojęcia związane z wielkością. W czasie pracy ma do dyspozycji nauczyciela, który wie jak i kiedy w tym pomóc oraz różową wieżę (która jest różowa).
Podczas pracy nie zajmuje się kolorami, bo do tego służy inny materiał, nie zajmuje się długościami, grubościami, temperaturami, wagami, czy też dźwiękami, bo do tego służą zupełnie inne pomoce. Uwaga skupia się na konkretach – po prostu.
Zasada transferu
Materiał Montessori to najpełniejszy zestawem pomocy dydaktycznych, materiał to “ogniwo”, logicznie powiązane. Każde “ogniwo” zawiera w cechy materiału już wprowadzonego wzbogacone o jedną cechę więcej. Umiejętności opanowane podczas pracy z materiałem dziecko przenosi na otoczenie. Przenoszenie cech w obrębie materiału i przenoszenie umiejętności na otaczające dziecko środowisko, to właśnie zasada transferu.
Zasada własnego działania i powtarzania
Typowe dla nabywania nowych umiejętności jest intensywne zwrócenie się dziecka ku określonej dziedzinie ludzkich działań, a wraz z tym fenomen powtarzania. Zakłada się, że dziecko rozwija się zgodnie z własnymi potrzebami, zainteresowaniami a także możliwościami intelektualnymi i fizycznymi. Jeśli będzie czuł potrzebę ponownego powtórzenia czynności, zgadzamy się i akceptujemy to.
Zasada samokontroli
Materiał montessoriański jest tak skonstruowany, że pozwala dzieciom, samodzielnie stwierdzić, czy daną pracę wykonały dobrze czy źle, w którym miejscu nastąpiła pomyłka i jak ten błąd naprawić.
Zastosowanie zasad montesoriańskich sprawia, że dzieci pewnym sensie same wyznaczają kierunek swojego rozwoju i mają wybór. Takie podejście sprawia, że proces uczenia się staje się dla dzieci satysfakcjonujący i chętnie chcą go poszerzać. Ich naturalny rozwój dostosowany do wieku i predyspozycji nie zostaje zachwiany, traktowany jest z szacunkiem, co pozwala im na budowanie poczucia własnej wartości. Zasady pedagogiczne Marii Montessorii i ich zastosowanie to doskonała alternatywa dla klasycznego sposobu wychowywania dzieci, która zazwyczaj kieruje się dopasowaniem jednostki do ogólnych zasad, a nie odwrotnie.
